Οικονομική σκέψη στην Αρχαία Ελλάδα.

  Μπορεί σε κάποιους να φαίνεται περίεργο και παράξενο όμως στην Αρχαία Ελλάδα υπήρχε οικονομική σκέψη και αυτό γίνεται φανερό μέσα από κείμενα κυρίως του Αριστοτέλη. Πολλοί υποστήριξαν ότι η οικονομική σκέψη δεν άρχισε στην Αρχαία Ελλάδα αλλά πριν 400 χρόνια. Διαψεύδονται όμως από τα κείμενα του Αριστοτέλη και κυρίως στα Ηθικά Νικομάχεια 5.5 καθώς και στα Πολιτικά του φιλοσόφου βλέπουμε να γίνεται λόγος για οικονομία. Ακόμη και σήμερα αποτελούν την βάση για την κοινωνική διδασκαλία και την οικονομική ισλαμική σκέψη. Μάλιστα θεωρούνται ως η πρώτη συμβολή στην οικονομική ανάλυση και η σύγχρονη οικονομική σκέψη αρχίζει με αυτά. Οι Αρχαίοι Έλληνες δεν νοιαζόταν λιγότερο από εμάς για την εξασφάλιση των αναγκαίων και των ανέσεων της ζωής και αυτό σίγουρα αποτελεί θέμα της οικονομικής μελέτης. Βέβαια μπορεί η αρχαία οικονομική δραστηριότητα να μην ήταν το ίδιο ανεπτυγμένη με σήμερα αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι δεν υπήρχε. Άλλωστε η Αθήνα είχε αναπτύξει την παραγωγή και την κυκλοφορία εμπορευμάτων, δηλαδή αξιών ανταλλαγής, σε μεγάλο βαθμό. Σαφώς και οι οικονομικές έννοιες και σχέσεις υπήρχαν, άσχετα αν εννοιολογικά διαμορφώθηκαν αργότερα, όταν οι άνθρωποι μπόρεσαν να τα δουν και να τα διακρίνουν καλύτερα. Εκείνη την εποχή όντως ανέπτυξαν την ανταλλακτική αξία, το χρήμα , και το εμπόριο και αυτό δεν μπορεί να το αγνοήσει κανείς. Στα έργα του Αριστοτέλη και του Πλάτωνα υπάρχει ανεπτυγμένη σκέψη για θέματα που σήμερα τα αποκαλούμε οικονομικά. Μια αρκετά σημαντική ένδειξη είναι ότι το χρήμα και οι ανταλλαγές εμπορευμάτων είχαν ζωτική σημασία για την πόλιν. Μεγάλο μέρος προϊόντων που παραγόταν στην Αρχαία κόσμο παράγονταν για άμεση κατανάλωση της οικογένειας αλλά το υπόλοιπο μέρος της παραγωγής χρησιμοποιούνταν είτε στην αγορά ως ανταλλαγή με άλλα προϊόντα που πιθανώς οι ίδιοι δεν είχαν είτε κυκλοφορούσαν σαν εμπορεύματα έναντι χρήματος. Παρατηρούμε, λοιπόν , να υπάρχει η ανάγκη για απόκτηση χρήματος ή άλλων προϊόντων. Το προϊόν εξακολουθούσε να έχει αξία χρήσης αυτό καθεαυτό αλλά είχε ταυτόχρονα και ανταλλακτική αξία, κάτι βέβαια που το βλέπουμε και τον τελευταίο καιρό καθώς αρκετοί είναι αυτοί που χρησιμοποιούν τα προϊόντα που παράγουν οι ίδιοι τόσο για αυτούς τους ίδιους και την οικογένεια τους αλλά και ως ανταλλακτική αξία για να κερδίσουν κάποια έσοδα ή να αποκτήσουν πράγματα που πιθανώς δεν έχουν, αυτό το τελευταίο έχει αρχίσει να αναπτύσσεται τα τελευταία χρόνια μιας και οι συνθήκες ζωής έχουν αλλάξει…

   Του

Δημήτρη Γ. Καραθανάση

Φοιτητή Φιλοσοφικής Σχολής

Πανεπιστημίου Ιωαννίνων